Η Επιστήμη της Συμπεριφοράς στην Αντιμετώπιση Εσωτερικών Απειλών στις Κρίσιμες Υποδομές

Η απειλή από εσωτερικούς παράγοντες (insider threat) αποτελεί έναν από τους πιο σοβαρούς κινδύνους για την ασφάλεια των κρίσιμων υποδομών και της δημόσιας τάξης. Σε πολλές περιπτώσεις, η ζημιά που προκαλείται από κακόβουλους εσωτερικούς παράγοντες θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί αν υπήρχαν κατάλληλα μέτρα πρόληψης και ανίχνευσης. Η Επιστήμη της Συμπεριφοράς (Behavioral Science) μπορεί να προσφέρει σημαντικές πληροφορίες για την πρόληψη και αντιμετώπιση τέτοιων απειλών, ιδιαίτερα στον Ευρωπαϊκό χώρο, όπου οι κρίσιμες υποδομές απαιτούν υψηλό επίπεδο προστασίας.

Τι είναι η Επιστήμη της Συμπεριφοράς;

Η Επιστήμη της Συμπεριφοράς είναι ένας κλάδος της επιστήμης (όπως η ψυχολογία, η κοινωνιολογία ή η ανθρωπολογία) που εστιάζει στην κατανόηση και αντιμετώπιση της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Μέσω αυτής, μπορούμε να κατανοήσουμε γιατί και πώς κάποιος επιλέγει μια συγκεκριμένη πορεία δράσης, κάτι που μας βοηθά να προβλέψουμε και να παρέμβουμε αν χρειαστεί. Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αυτή η προσέγγιση μπορεί να αποτελέσει βασικό πυλώνα για την προστασία των κρίσιμων υποδομών.

Η Ανάγκη για Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αν και υπάρχουν κανονισμοί και οδηγίες που αφορούν την ασφάλεια πληροφοριών, την προστασία δεδομένων και την κυβερνοασφάλεια, δεν υπάρχει ακόμη ένα ενοποιημένο πλαίσιο που να εστιάζει συγκεκριμένα στην αντιμετώπιση εσωτερικών απειλών. Η Οδηγία NIS (Network and Information Systems Directive) και ο Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων (GDPR) αποτελούν σημαντικά βήματα, αλλά η ανάγκη για ειδικότερους κανονισμούς που να αφορούν εσωτερικές απειλές είναι πλέον επιτακτική.

Ο Ρόλος των Επιστημόνων Συμπεριφοράς

Οι επιστήμονες συμπεριφοράς μπορούν να υποστηρίξουν τα προγράμματα αντιμετώπισης εσωτερικών απειλών μέσω της παροχής εκπαίδευσης, συμβουλευτικής και έρευνας. Μερικοί από τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να βοηθήσουν περιλαμβάνουν:

• Την ταυτοποίηση και ερμηνεία ανησυχητικών συμπεριφορών.
• Την παροχή εξειδικευμένης συμβουλευτικής, εκπαίδευσης και εργαλείων ανάλυσης.
• Την εφαρμογή σύγχρονης έρευνας για την ενίσχυση των προσπαθειών πρόληψης, ανίχνευσης και μετριασμού κινδύνων.
• Την διεξαγωγή συνεντεύξεων, ανασκόπηση μελετών περιπτώσεων και ανάλυση δεδομένων.

Η Οργανωσιακή Κουλτούρα

Η οργανωσιακή κουλτούρα αποτελείται από τις βαθύτερες πεποιθήσεις, υποθέσεις, αξίες και νόρμες που διαμορφώνουν το κοινωνικό και ψυχολογικό περιβάλλον που παρατηρούνται στα σχολεία, τα πανεπιστήμια, τις μη κερδοσκοπικές ομάδες, τις κυβερνητικές υπηρεσίες και τις επιχειρήσεις που αντικατοπτρίζουν τις βασικές αξίες και τη στρατηγική τους κατεύθυνση. Αυτή η κουλτούρα λειτουργεί ως ένα "φίλτρο" που επηρεάζει τις στάσεις, τις αντιλήψεις και τις συμπεριφορές των εργαζομένων. Μια υγιής οργανωσιακή κουλτούρα μπορεί να αποτελέσει τον πρώτο φραγμό ενάντια σε εσωτερικές απειλές.

Η Κρίσιμη Διαδρομή (Critical Pathway)

Η ανάλυση της κρίσιμης διαδρομής είναι μια προσέγγιση που χρησιμοποιείται σε επιχειρήσεις και ιατρικά πεδία για την ταυτοποίηση των σχέσεων μεταξύ διαδικασιών και των πιο κρίσιμων και ευάλωτων σημείων τους. Στο πλαίσιο της αντιμετώπισης εσωτερικών απειλών, η κρίσιμη διαδρομή περιλαμβάνει τέσσερα στοιχεία:

• Προδιάθεση: Προσωπικά χαρακτηριστικά που μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο, όπως ιατρικές/ψυχιατρικές καταστάσεις, κινδύνους στα κοινωνικά δίκτυα, προηγούμενες παραβάσεις κανόνων κ.ά.
• Στρεσογόνοι Παράγοντες: Γεγονότα που προκαλούν στρες, είτε θετικά είτε αρνητικά, όπως προσωπικές, οικονομικές ή επαγγελματικές αλλαγές.
• Ανησυχητικές Συμπεριφορές: Συμπεριφορές που μπορούν να υποδηλώσουν κίνδυνο, όπως προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις, οικονομικές δυσκολίες ή ύποπτες ταξιδιωτικές κινήσεις.
• Προβληματικές Αντιδράσεις της Οργάνωσης: Η ανεπαρκής ανταπόκριση της οργάνωσης σε τέτοιες συμπεριφορές μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση.

Η Ανάγκη για Ευρωπαϊκή Δράση

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αναπτύξει ένα ενοποιημένο πλαίσιο για την αντιμετώπιση εσωτερικών απειλών, ιδιαίτερα σε κρίσιμους τομείς όπως η ενέργεια, οι μεταφορές, η υγεία και οι υπηρεσίες επικοινωνιών. Αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να περιλαμβάνει:

• Ειδικούς κανονισμούς για την αντιμετώπιση εσωτερικών απειλών.
• Εκπαιδευτικά προγράμματα για την ενίσχυση της ευαισθητοποίησης και των δεξιοτήτων των εργαζομένων.
• Συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών για την ανταλλαγή πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών.

Επίλογος

Η κατανόηση και η εφαρμογή της Επιστήμης της Συμπεριφοράς μπορεί να αποτελέσει κρίσιμο εργαλείο για την πρόληψη και αντιμετώπιση εσωτερικών απειλών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μέσω της ανάλυσης συμπεριφορών, της ενίσχυσης του οργανωτικού πολιτισμού και της εφαρμογής προληπτικών μέτρων, μπορούμε να προστατεύσουμε τις κρίσιμες υποδομές και να διασφαλίσουμε την ασφάλεια των πολιτών μας.

#InsiderThreat #BehavioralScience #Cybersecurity #EuropeanUnion #CriticalInfrastructure #NISDirective #GDPR #athensdynamicservices